Europese regelgeving creëert een structuur voor universele toegevoegde waarde, maar we zijn er nog niet
Door de opeenvolgende crisissen zou je haast vergeten dat Europa zwaar inzet op duurzaamheid. De Europese Green Deal mikt op een transitie naar een duurzame economie. De komende jaren moeten bedrijven zich voorbereiden op nieuwe regelgeving en rapportering, ‘maar bovenal moeten ze van onder tot boven een robuuste en duurzame ESG-strategie ontwikkelen en implementeren die…
Europa ontwikkelt talloze initiatieven om de economie duurzamer te maken. Dat gaat over decarbonisatie en andere ecologische maatregelen, maar ook de sociale en beleidsmatige pijlers krijgen veel aandacht. Denk aan corporate sustainability due diligence: een zorgvuldigheidsplicht voor bedrijven om meer transparantie te scheppen over mensenrechten en duurzaamheidsvereisten en haar impact, en de corporate sustainable-rapporteringsrichtlijn: bedrijven moeten rapporteren over de effecten van hun activiteiten op milieu en samenleving, en omgekeerd over de risico’s die het milieu en sociale thema’s hebben op de organisatie.
Is de verplichte duurzaamheid een ver-van-mijn-bedshow?
‘Ja en nee’, antwoordt Tristan Dhondt, partner EY. ‘De rapportering is een verplichting. Alle bedrijven moeten er wel mee bezig zijn. Ze moeten bekijken wat alle deelaspecten voor hen betekenen, ook in euro’s. En daar bestaat nog heel wat onduidelijkheid over. Maar daar gaat het voor mij eigenlijk niet om. Belangrijker is de vraag hoe het met de bedrijfsstrategie zit. Wat met de cultuur, de mentaliteit in de organisatie?’
‘De meeste bedrijven kennen de tijdslijn, ze weten wat er op komst is’, beaamt Sophie Chirez, executive director EY. ‘Veel bedrijven moeten klaar zijn tegen 2025, andere wat later, maar wat de rapportering precies inhoudt, is voor vele niet helemaal duidelijk. Sommige onderschatten wat er op hen afkomt. Wat Europa vraagt, is compleet anders. Het is een grote stap, dat is wel zeker. Bij de ESG-criteria – environmental, social, governance – ligt de aandacht op klimaatverandering, CO2-uitstoot, vervuiling, … Ook het sociale wordt aangeraakt, maar het beleidsmatige blijft vaak onderbelicht.’
In het verleden zijn er heel wat schandalen geweest, met “dieselgate” als een van de bekendste. Veel bedrijven beseffen niet dat ze ook op voorhand hun governance moeten aanpakken. Vaak ageren ze pas als er iets negatiefs is gebeurd. Die verantwoordelijkheid moet bij de board terechtkomen. Daarom werken we aan bewustwording. Vaak staat die al hoog op de agenda bij het management, de CEO en de financieel directeur, maar ze moet ook door de board worden gedragen. De bestuurdersverantwoordelijkheid kan nog een stuk beter.’ Volgens Chirez ontbreekt het de decision makers vaak aan kennis van ESG.
Bedrijven moeten prioriteiten bepalen. ‘De Europese standaard is erg volledig met veel punten en vereisten. Je moet kijken waar je grootste impact ligt. En niet alleen de negatieve. Als je een positieve impact hebt, liggen daar businessopportuniteiten. Ook dat is belangrijk in het nieuwe verhaal.’
Dhondt is het daar helemaal mee eens, alhoewel er nog te weinig in reële termen, in euro’s dus, wordt gemeten. ‘Alles begint bij meten. Meten is weten. Je kunt pas langetermijnkeuzes maken en waarde creëren als je een strategie hebt bepaald en weet wat de financiële impact van de verschillende opties op mens en milieu is. Dat heeft zijn impact op het operationele niveau, dat is erg tastbaar. Daarnaast zijn er kwalitatieve keuzes. Als leidraad hebben we bij EY een algemeen kader met zes vragen opgesteld, een methodologie.’
6 uitdagingen voor bedrijven
- Hoe kunnen we ons bedrijf decarboniseren?
- Hoe kan onze strategie financiële en stakeholderwaarde genereren?
- Hoe kunnen we compliant zijn en risico’s beheren tegen redelijke kosten?
- Hoe kunnen we technologie en gegevens gebruiken om onze duurzaamheidsagenda mogelijk te maken?
- Hoe kunnen we onze product- en toeleveringsketen zodanig reorganiseren dat ze duurzaam zijn?
- Hoe kunnen we de duurzame transformatie financieren?
Is de rapportering meer dan een checklist?
‘De zes uitdagingen die we bij EY hebben ontwikkeld gaan veel ruimer dan rapportering. Natuurlijk is het luikje compliance belangrijk, maar wij willen breder gaan. Naargelang van de persoon en het bedrijfsniveau moet je de thema’s stringenter aanpakken. Het gaat bovendien om een breed scala aan onderwerpen, waarbij ook wel wat trial-and-error komt kijken’, zegt Dhondt.
‘Als een bedrijf zijn ESG-topics heeft gedefinieerd, heeft het de verplichting die te auditeren, vanaf het moment waarop de directive van toepassing is, en ze openbaar te maken. Zelfs dan gaat het om veel meer dan een checklist. Zijn de gerapporteerde cijfers correct? En kunnen de data achter die cijfers geverifieerd en gevalideerd worden? Want zo ga je greenwashing tegen,’ geeft Chirez mee. ‘Maar om de juiste informatie te vinden, moet je een ruimer verhaal vertellen. De kwantitatieve gegevens moet je aanvullen met kwalitatieve. Wat is je policy, waarin ga je investeren, is je hele bedrijfscultuur ervan doordesemd, …’
‘Als bedrijven te veel focussen op een checklist, lopen ze de kans dat de duurzame bewustwording te eng blijft, niet breed gedragen wordt en niet echt binnen het businessmodel van die organisatie geïntegreerd wordt. En het gaat net om een volledige duurzame strategie. Het ene kan helpen bij het andere om van onderaan tot in de bestuurskamers te raken, en omgekeerd. Een succesvolle duurzame bedrijfsstrategie kan de onderneming zowel ESG- als financiële voordelen opleveren. Gelukkig is dat steeds vaker het geval’, stelt Dhondt gerust.
Eerst handelen, daarna denken?
Een valstrik voor veel organisaties blijft het silo-denken, geeft Chirez mee. ‘Er is een team decarbonisatie, een team sociale zaken, … Dat zijn mensen met uiteenlopende skills. Om tot een consistente aanpak te komen, moet je de juiste structuur hebben en tot de hoogste regionen klimmen. Als je duurzaam wilt investeren, heeft dat ook een impact op het financiële plaatje en moet de financieel directeur mee zijn in het verhaal. Als je daarvoor nieuwe medewerkers wilt aanwerven of mensen een andere functie wilt geven, moet hr mee zijn. Afhankelijk van de grootte van de onderneming kun je een specifiek team oprichten dat de silo’s overstijgt, maar zo’n chief sustainability officer is voor kleine familieondernemingen niet vanzelfsprekend. Op een gegeven moment moet je wel centraliseren om de juiste stappen te zetten en te coördineren.’
Dhondt hamert erop dat de CEO en de financieel directeur mee in het bad moeten. ‘Anders riskeer je, zoals vroeger, in corporate social responsibility (CSR) te belanden. Vaak ging dat vooral over branding, een paar pagina’s in het jaarverslag met enkele groene initiatieven, maar zonder veel impact op de business. Vanuit mijn functie durf ik te stellen dat de financieel directeur ernaar verloond moet worden.’
Om tot een consistente aanpak te komen, moet je de juiste structuur hebben en tot de hoogste regionen klimmen.
Sophie Chirez, executive director EY
Leidt een duurzame strategie tot waardevernietiging of waardecreatie?
De rapporteringsvereisten kunnen een mooie leidraad zijn om een duurzame strategie uit te schrijven. Bedrijven kunnen een scenario voor een volledig transitieplan uitwerken met de verschillende stappen om tegen pakweg 2035 de helft minder CO2 uit te stoten. ‘Wat zijn de concrete acties? Wat zijn de parameters? Welke maatregelen wil je nemen om welke doelen te bereiken? Daarin moet je natuurlijk realistisch blijven’, zegt Chirez.
‘De héle onderneming monitoren is daarbij belangrijk: zijn we als geheel goed bezig? Ik denk bijvoorbeeld aan schaarse grondstoffen of energie. Als je daar geen goede strategie voor ontwikkelt, kun je ook geen robuuste cijfers voorleggen. Misschien moet je bedrijf een onderdeel afstoten of net naar een acquisitie op zoek om waarde te creëren en inkomsten te vergroten. En welke duurzame instrumenten heb je in handen om kosten te doen dalen en werkkapitaal te optimaliseren. Uiteindelijk moet je wel focussen op duurzaamheid, value drivers en uiteindelijk op lange termijn waardecreatie’ vindt Dhondt. De mentaliteit is ondertussen fel veranderd. Denk bijvoorbeeld aan kinderarbeid. Je zou kunnen herlokaliseren om productiekosten te drukken, maar uiteindelijk haken de klanten af, zelfs in crisistijd.’
Europa versus de rest van de wereld
‘De strenge Europese regelgeving hoeft niet per se een concurrentieel nadeel te zijn. ‘Bedrijven moeten de waarde van een duurzame strategie inzien en de regelgeving niet als een beperking ervaren. Bedrijven die daar niet in meestappen, zullen op lange termijn waarde verliezen, ook internationaal’, vindt Chirez. ‘Door de audits krijg je bovendien een objectieve maatstaf om te vergelijken. Bedrijven kunnen niet meer eender wat publiceren. De maatstaf is voor iedereen gelijk.’
Dhondt wijst er nogmaals op dat meten en vergelijken zo belangrijk zijn. ‘Je kunt zwart op wit aantonen dat een strategie duurzaam is, en dat gaat in se om zoveel meer dan compliant zijn.’ Dat werpt internationaal vruchten af, besluit Chirez. ‘De Europese regelgeving heeft ook internationale consequenties. Je ziet dat heel wat multinationals met een hoofdkwartier buiten Europa zich achter de Europese minima scharen voor hun volledige organisatie.’ Volgens Dhondt zouden veel bedrijven ruimer moeten denken. ‘Duurzaamheid is een universeel gegeven, de discussie overstijgt de Europese grenzen. Het gaat om toegevoegde waarde op wereldschaal.’
De héle onderneming monitoren is belangrijk: zijn we als geheel goed bezig?
Tristan Dhondt, partner EY
Contact
Sophie Chirez
is bij EY België verantwoordelijk voor het team klimaatverandering en duurzaamheid. Haar team telt zestien medewerkers die zich focussen op ESG-strategie, rapportering, advies, audit, met specifieke expertise op het vlak van circulaire economie, namelijk “packaging”…
Tristan Dhondt
is bij EY België partner strategy and transactions (SaT), hij leidt de afdeling die zich bezighoudt met waardering, modellering en economics en is verantwoordelijk voor sustainability-ESG advisering binnen SaT. ‘Bij een langetermijnstrategie kun je niet meer om het duurzaamheidsvraagstuk heen.’